Questões de Concurso Público SED-SC 2024 para Professor Indígena Kaingang - Educação Física

Prỹg tỹ 2022 kã kanhgág ag to nĩkrén jan ki ve kỹ, Brasil vỹ ũri ensino básico ki iskóra tỹ 178,3 mil ke nĩ. Vême tag tugnỹm kỹ 1,9% (3.541) vỹ kanhgág ga kãkã nĩ kar 2% (3.597) vỹ kanhgág vênh kanhrãn fã mré ke tĩ (Agência Brasil 2024). Tag kar ki tugnỹm kỹ, ki hã ke ên vem nĩ kar ti tỹ ki kro ên ti:

l.lskóra vỹ fyr mi nỹtĩ vê hã ra tóg ki kã rã mãn mũ, kanhgág ag formção han jé, ag vepê ki kanhrãnrãn han jé, ag nén to kinhra pê mré, ag nén hyn han mũ to, ag vênh kirĩr ên to, ag nén vugvóg há nỹtĩ ti, ag ãvãnh, ag tỹ jagnê kinhra kar ag tỹ jagnê mré ne ki há ên ti ke gé.

 Gen kỹ
ll.lskóra vỹ tỹ nén ũ mág tar tãvĩ nĩ, ti tỹ nén tỹ kanhgág kutãn nĩ ên mré ke jé, ag jamã kri, ũ tỹ kã mũ ên tỹ kãnkãn kỹ nỹtĩ jé, kỹ vỹ ti nỹtĩg ja mĩ rán kỹ nỹj mũ. 

Ki hã ke nỹtĩ tag tugnỹm kỹ, ki hã ke ki tỹ jónh ké: 

Kanhgág ag krê tỹ krĩ vênh mỹ nĩ ên tỹ gĩr kãsir ag iskóra ra kãtĩn jé vỹ êg jykre kutãn mág tĩ, goj mág rũmrũm tar ên mré ke ri ke vê, êg tỹ mré ke kỹ êg tóg ũ tãg han mãn tĩ, vãhã han ja kri ti fêg jé, hã ra tóg ver jagy sĩ nĩ (Silva e Muller, 2023). Vême tag to jykrén kỹ, ki hã ke ên tugnỹm nĩ: 

I.Ũn krĩ  vênh mỹ tag ve kỹ (TEA), kanhgág ag mỹ, tóg tỹ ũ nij ke mũ, ag vepê tugnin kar ag nén kri f ig mũ to ke gé. 
Il.Kanhgág ag vênh kanhrãn fã ra ũn kri vênh mỹ kãtin tỹ há ken jé, ag hã mré êg tóg nén ũ han ke mũ, ũn kri vênh mỹ to kanhrãn jé.
lll.Êg tỹ gir tỹ vênh mỹ nĩ  ên kãtin jé han ke mũ ti, kanhgág vênh kanhrãn fã ki, ti kar to êg tóg vênh kanhrãn ke mũ ũ tỹ ti pénin nyti ên mré hã. Kỹ êg pi ti vênh mỹ ên ta ti kókén vê kej ke mũ sir.

Kũ a tõ ve ti ki:
Ki hã ke vỹ ge nij mũ:    

Azevedo kar Caixeta ag vỹ ag to kanhrãnrãn ja rán kỹ nĩm ja ni 2009 kã, hã ra ver tóg kar kãn kỹ ni tũ ni, gir tỹ 53 ki ag tóg jêfin mũ ( gĩr gré _tỹ 32 ke kar gĩr têtá tỹ 21 ki), kanhgág tỹ Karajá ag ki. U jãfin mũ ag tóg ve ja ni, ag tỹ ũ nỹti ti, ag tỹ ki êmê kar jatun mỹ níj fã ki tóg ag kutãn nĩ ja nĩ (TDAH), gĩr tỹ 13 ki. Kỹ vême tag to, vênh kanhrãn tĩ tỹ kanhgág ag iskóra tá gir tỹ kanhrãn ti ki ge vég mũ ti, ti tỹ jatun mỹ nĩg vãnh, ki êmê kórég, krỹ ke vãnh kar fagnĩnh mỹ mrãnh ke mé ni kỹ, tóg TDAH (Transtorno de Déficit de Atenção e Hiperatividade) vég mũ, kỹ tóg: 

Vênh kanhrãn fã tỹỹ kanhgág ag vỹ to vĩ mág já nĩ, vênh kanhrãn fã hã ki formação tỹ ũ nỹtin jé, ag iskóra ki vênh kanhrãn fã tỹ tíg há han jé, ag tỹ hê ren kỹ  kanhrãn há han ke mũ ên tugnỹm ag tóg mũ gé kar ag jamã kã ki nỹtí ên jo ag tóg jykrén mũ gé. Gen kỹ ag tóg jy nỹti mũ gé, kanhgág tỹ vênh kanhrãn ke mũ jo, myr tóg lei ki ag jagfy rán kỹ nĩ nĩ gé (CNE/2014). Tag ve kỹ, kanhgág ag iskóra mi vênh kanhrãn ke kãtín kỹ hã mré vênh kanhrãn fã ag tỹ vêsãnsãn ke mũ, ag formação to, kỹ tag tugnỹm kỹ: